Eitt af því sem vill fylgja því að gera heimagerðan bjór er að verða sér út um flöskur og þrífa miða af þeim. Og það af yfirleitt ansi mörgum flöskum!

Sumir nota vissulega einungis kúta eða sætta sig við merktar flöskur en flestir vilja þó nota ómerktar flöskur. Því er tilvalið að setja saman smá leiðbeiningar handa heimabruggurum um bæði val á flöskum og hvernig er best að losa miðana af þeim.

Val á flöskum

Það fyrsta til að hafa í huga varðandi flöskur er efnisleg gerð þeirra. Vil ég gler, plast eða eitthvað annað?

Hér þarf að hafa í huga nokkur atriði:

• Þrýstingsþol 
• Vernd gegn sólarljósi
• Erfiðleiki þrifa
• Endurnýtanleiki.

Plastflöskur er auðvelt að skaffa og brotna ekki, en þær vernda illa gegn sólarljósi og plast rispast auðveldlega við þrif sem gefur misgóðum gerlum og bakteríum griðarstað. Auk þess er bjór í plastflöskum ekki sérlega sexý!

Þess vegna mælum við með glerflöskum.

Ef þú ert heimabruggari má gera ráð fyrir því að þú kaupir þér reglulega góðan bjór. Hann kemur venjulega í brúnum glerflöskum sem þola þrýstinginn vel og vernda gegn sólarljósi. Notaðu þessar flöskur!

Sólarljós veldur því að efnið riboflavín (B2 vítamín) hvarfast við isohumolon og gera þau óvirk, en isohumolon eru „isomeraðar“ alfasýrur úr humlunum og er það sem veitir bjórnum beiskju. Niðurstaða hvarfsins er „3-methylbut-2-ene-1-thiol“, en það er thiol (súlfúrefnasamband) sem hefur ýmislegt sameiginlegt við lyktarefnin sem skúnkar nota sér til varnar.

Sem sagt: Ljós breytir humlalykt í skúnkalykt. Ekki gott!

Þetta er meðal annars ástæðan fyrir því að æskilegast er að drekka vel humlaða bjóra á borð við IPA eins ferska og hægt er, því jafnvel brúnar flöskur verja bjórinn ekki algerlega. Glærar og grænar flöskur verja bjórinn hinsvegar ekkert fyrir sólarljósinu.

Annað sem þarf að hafa í huga eru hausarnir á flöskunum. Til eru nokkrar tegundir af flöskuhausum sem taka misvel á móti átöppunartækjum. Best er að prófa sjálfur hvort átöppunartækið þitt virkar á þær flöskur sem þú ætlar að nota fyrirfram. Þú vilt nefnilega ekki lenda í neyðarástandi á átöppunardegi. Önnur lausn í þessum málum er að útvega sér „swing-top“ flöskur, en þær eru nokkuð vinsælar meðal heimabruggara. Þá má annaðhvort sanka að sér Grolsch flöskum eða strunsa við í Brew.is og kaupa nokkrar nýjar. Það er líka hægt að auglýsa eftir flöskum á Heimabruggaragrúppunni á Facebook.

Ef þú ert í vandræðum með að safna nógu mikið af flöskum undir fyrstu lögnina reyndist mér til dæmis vel að herja á stórafmæli, útskriftir og fleiri veislur þar sem boðið var upp á bjóra í brúnum glerflöskum. 

Miðaþrif

Annar hausverkur við flöskurnar er hvernig maður getur losað sig við merkimiðana utan á þeim. Sum brugghús virðast keppast um það að nota harðgerasta límið og valda manni löngum táraríkum kvöldum. Til að þrífa miðana af höfum við lært nokkrar lykilaðferðir sem virka á flestar flöskur.

• Aðferð 1: Setja sjóðandi heitt vatn í flöskuna og láta standa í 1-2 mínútur. Svo má reyna að taka miðann varlega af. Límið verður lausara í sér við það að hitna og tekst manni þá oft að taka miðann af í heilu lagi án þess að rífa hann. Flaskan þarf þó að vera þurr að utan svo þetta virki almennilega.
• Aðferð 2: Ef eitthvað lím er eftir á flöskunni þegar miðinn er farinn af, nuddaðu það með ólífuolíu (eða annarri matarolíu). Skolaðu síðan undir heitri bunu. Endurtaktu svo með uppþvottasápu, sem tekur burt olíuna. Þessi aðferð virkar betur ef flaskan er heit og þurr að utan þegar olíunni er nuddað. Því hentar vel að gera þetta beint eftir Aðferð 1. Athugið að það gæti þurft nokkrar umferðir til að ná öllu líminu burt.
• Aðferð 3: Láta flöskuna liggja í heitu sápuvatni í 1-2 klukkutíma (eða lengur). Sumir miðar losna þá alveg af með lítið eða ekkert lím eftir. Mjög fínt að fylla t.d. 0,5L bar-bjórglas með sápuvatni og skella flöskunni ofan í. Verður þá sjálf að vera fyllt með heitu vatni til að sökkva.
• Aðferð 4: Einfaldlega losa miðann af undir volgri vatnsbunu. Það eru aðeins þægilegustu flöskurnar sem þetta dugar á.

Hér er listi yfir þær flöskur sem við höfum reynslu af miðaþrifum með. Tökum einnig fram týpuna á hausnum á flöskunum og litinn á glerinu.

• Gæðingur (allar tegundir): Aðferð 4 og ekkert lím verður eftir. Stærri týpa af haus og brúnt gler.
• Ölvisholt (Flestar tegundir): Aðferð 1. Ef eitthvað lím verður eftir á flöskunni þá dugar aðferð 2 til að ná því af. Stærri týpa af haus og brúnt gler.
• Borg (allar tegundir): Aðferð 1 og mikið lím verður þó eftir. Aðferð 2 lagar það, gætir þurft að endurtaka ef þú vandaðir þig ekki nógu mikið. Þeir hjá Borg elska greinilega lím! Stærri týpa af haus og brúnt gler. Önnur leið er að stinga flöskunni með miðanum á inn í ofninn og á háan hita í nokkrar mínútur (sjá myndir) eða þangað til miðinn dettur af.
• Kaldi (ljós og dökkur): Aðferð 4 og ekkert lím verður eftir. Stærri týpa af haus og brúnt gler.
• Þorra- eða Jólakaldi: Erfitt að koma miðunum af og eftir verður silfurlitað lím/gums. Undir heitri vatnsbunu og stálbursta er hægt að ná því af. Brúnt gler og stór haus.
• Anchor: Aðferð 3 og miðinn rennur af. Smá lím verður eftir sem auðvelt er að skrúbba burtu með vírbursta (eða nota aðferð 2). Minni týpa af haus og brúnt gler.
• Leffe: Aðferð 3 og nánast ekkert lím verður eftir. Ef eitthvað lím verður eftir er auðvelt  að skrúbba það af með vírbursta (eða nota aðferð 2). Láta renna heitt vatn á álpappírinn við stútinn og draga hann rólega af, skrúbba leyfar af með vírbursta. Stærri týpa af haus og brúnt gler.
• Pilsner Urquell: Aðferð 3 og miðinn losnar af ásamt öllu lími. Minni týpa af haus og grænt gler.
• To Öl (allar tegundir sem við höfum prófað): Aðferð 3 eða jafnvel 4 nær miðanum alveg af.

Að okkar mati henta Gæðings-flöskurnar best. Þær eru með stóran haus sem er auðvelt að koma tappa á. Þær eru brúnar og miðinn rennur af undir volgri bunu og skilur ekkert lím eftir. Ekki sakar að bjórinn frá Gæðingi er yfirleitt góður. Kaldi kemur svo sterkur inn í annað sætið og jafnvel Borg þar á eftir ef maður á pláss í ofninum sínum.

Ef þú veist hvernig á að þrífa miða af flöskum sem vantar á þennan lista máttu endilega koma því á framfæri hér að neðan.

---